W dzisiejszych czasach, w których urbanizacja i industrializacja rozwija się coraz szybciej, wywóz odpadów, zarówno tych bytowych (komunalnych) jak i budowlano-remontowych staje się coraz bardziej narastającym problemem. W odpowiedzi na niekontrolowanie szybko powiększające się wysypiska śmieci, zanieszyszczenie środowiska naturalnego i stale postępujące globalne ocieplenie, samorządy gminne wprowadziły obowiązek segregacji odpadów selektywnych w celu usprawnienia procesu recyklingu surowców wtórnych. Coraz częściej słyszymy również o budowach nowych spalarni śmieci, gdzie utylizowane są zalegające odpady. Utylizacja odpadów to pojęcie najczęściej utożsamiane i mylone z pojęciem recyklingu. Te dwa zagadnienia znacząco się jednak od siebie różnią. W poniższym artykule postaramy się opisać na czym polega jedno i drugie oraz czym się od siebie różni. Dowiemy się również jak każdy z nas może zadbać o ochronę środowiska w najbliższym otoczeniu. Zapraszamy do lektury.
Co to jest utylizacja odpadów?
Słowo utylizacja oznacza w skrócie unieszkodliwianie odpadów. Jest to proces, który polega na przekształceniu śmieci w celu przetworzenia ich do stanu, który nie będzie dłużej stwarzać zagrożenia dla otaczającego nas środowiska naturalnego. Do metod utylizacji zaliczamy wiele sposobów na zneutralizowanie szkodliwości poszczególnych kategorii odpadów. Zdecydowanie najpopularniejszym jest magazynowanie śmieci na specjalnie do tego celu przeznaczonych składowiskach odpadów.
Składowanie odpadów na wysypiskach śmieci nie jest niestety najlepszym sposobem na utylizację. W rzeczywistości jest to zwyczajne odkładanie problemu “na później”. Z zalegających latami gór śmieci uwalniają się przeróżne substancje, które często okazują się toksyczne, jak na przykład metale ciężkie. Wysypiska śmieci mogą być również siedliskiem rozmaitych bakterii i wirusów, przez co stają się wylęgarnią różnego rodzaju chorób, również tych zakaźnych, przenoszonych przez szczury, myszy, komary i muchy. Jest to szczególnie uciążliwe dla najbliższego otoczenia, pobliskich mieszkańców i przejezdnych. Pół biedy, jeśli składowiska zlokalizowane są gdzieś na uboczu, z dala od aglomeracji miejskiej. Rzeczywistość jednak okazuje się zgoła inna – wygrywa tutaj opłacalność. Dużo więcej kosztowałoby wywożenie wielu ton odpadów daleko poza miasto, łatwiej jest umiejscowić wysypisko gdzieś na przedmieściach lub w podmiejskich miejscowościach, których mieszkańcy skarżą się na nieznośny smród. Niezależne badania wykazują również zwiększoną zachorowalność na grypy sezonowe oraz poważniejsze dolegliwości jak na przykład nowotwór skóry czy płuc wśród osób mieszkających w pobliżu składowisk odpadów. Specjaliści jednak zaprzeczają tym doniesieniom, wskazując na różnorodne czynniki, które mogły mieć wpływ na grupę badanych osób.
Kolejną, dużo bezpieczniejszą niż inne metody utylizacji jest termiczne przekształcanie odpadów, czyli po prostu spalanie w specjalnie przeznaczonych do tego, nowoczesnych spalarniach śmieci. Wbrew pozorom, ta metoda jest znacznie mniej uciążliwa i szkodliwa dla otoczenia, niż składowanie odpadów. Przede wszystkim, eliminuje zagrożenie skażenia gleby i przeniknięcia toksycznych związków do wód gruntowych, przez co nie stwarza niebezpieczeństwa dla roślin i zwierząt, które korzystają z naturalnych wodopojów. Kolejnym plusem, w szczególności dla okolicznych mieszkańców jest ograniczenie uciążliwego zapachu wydobywającego się ze składowisk. W spalarniach śmieci odpady magazynowane są na zamkniętych halach, a nie na otwartym powietrzu jak w przypadku wysypisk śmieci. Najwięcej wątpliwości, choć nie do końca słusznie, budzą spaliny wydobywające się z kominów spalarni. Niesłusznie, ponieważ zainstalowane filtry skutecznie wychwytują zdecydowaną większość niekorzystnych dla zdrowia związków i metali ciężkich, na podobnej zasadzie jak katalizatory w nowych samochodach. Nie do końca, ponieważ spalarnie śmieci nadal emitują dwutlenek węgla, który odpowiada za ocieplenie klimatu. Nie w większym jednak stopniu niż węglowe elektrociepłownie. Spalarnie śmieci również wytwarzają prąd elektryczny i ciepło do ogrzania naszych domów, a przy tym unieszkodliwiają śmieci, są więc dużo bardziej zgodne z ekologią.
Następną metodą, która zostanie przez nas omówiona, jest kompostowanie odpadów biodegradowalnych. Polega ona na gromadzeniu odpadów bio, zapewnieniu im odpowiednio wysokiej temperatury i dostępu do świeżego powietrza, żeby uległy naturalnemu rozkładowi. Takie odpady przemieniają się w tym procesie w tak zwaną próchnicę, czyli naturalny nawóz do uprawy roślin. Kompostowanie jest szerokostosowane na działkach rekreacyjnych, w domach jednorodzinnych z ogrodami oraz przez rolników. To najbardziej ekologiczna metoda utylizacji odpadów, jednak jej największa wada polega na tym, że nie wszystkie śmieci nadają się do przetworzenia w ten sposób. Kompostować można jedynie odpady pochodzenia organicznego, w dodatku nie wszystkie. Nadadzą się do tego ścięte drzewa i krzewy, skoszona trawa, kwiaty i chwasty, zebrane gałęzie, liście, zgniłe owoce, warzywa, obierki, skorupki jaj i przeterminowana żywność pochodzenia roślinnego. Nie nadają się do kompostowania, z oczywistych względów różnego rodzaju śmieci zmieszane, a z tych pochodzenia organicznego nie przetworzymy w ten sposób odpadów zwierzęcych, takich jak mięso, kości, ości i tłuszcze, ponieważ spowolniłyby one proces rozkładu i przyciągałyby padlinożerców, dzikie zwierzęta i szczury.
Co to jest recykling odpadów?
Jedną z metod utylizacji śmieci, najskuteczniejszą i najbezpieczniejszą, jest wykorzystanie odpadów jako surowców wtórnych. Recykling, bo tak nazywa się ta metoda, polega na odzyskaniu ze śmieci jak największej ilości materiałów, które mogłyby zostać ponownie użyte podczas produkcji różnych artykułów.
Recykling zaczyna się już w naszych domach, na etapie segregacji śmieci komunalnych. To my, wrzucając plastiki do żółtych pojemników, szkło do zielonych, papier do niebieskich i odpady zielone do brązowych koszy, jesteśmy pierwszym trybikiem w wielkiej machinie, jaką jest branża recyklingu śmieci. W późniejszym etapie, kiedy pojazd komunalny, tak zwana śmieciarka odbiera z naszych domów śmieci i przewozi je do miejsca w którym surowce wtórne są sortowane i dezynfekowane. To miejsce to sortownia odpadów. Pracownicy ręcznie przebierają to, czego nie uda się wychwycić maszynom na taśmie sortowniczej. Następnie materiały wtórne zostają sprasowane, żeby zajmowały mniej przestrzeni i załadowywane są na auta ciężarowe, za pomocą których przewożone są do fabryk zajmujących się przetapianiem odpadów. Tam pozornie bezużyteczne śmieci przemieniają się w drogocenne zasoby niezbędne do produkcji wielu artykułów codziennego użytku, takich jak butelki, długopisy, naczynia papierowe i wiele innych przydatnych przedmiotów.
Wywóz odpadów komunalnych
Odpady komunalne produkujemy wszyscy na co dzień, w domach, w biurach i we wszystkich innych miejscach, w których przebywają ludzie. Od niedawna na każdym z nas spoczywa obowiązek segregacji odpadów selektywnych, czyli oddzielenia tych, które nadają się do recyklingu i będą mogły zostać ponownie wykorzystane od tych, które muszą być utylizowane na wysypiskach lub w spalarniach śmieci. Sprawna gospodarka odpadami komunalnymi już na etapie ich wytwarzania w naszych domach gwarantuje zwiększony procent recyklingu i odzysk odpadów, które przydadzą się podczas produkcji nowych artykułów. Klasyfikacja odpadów komunalnych w zależności od ich przydatności do recyklingu kształtuje się w następujący sposób:
Jakie odpady komunalne poddajemy recyklingowi:
- Metale i tworzywa sztuczne
- Aluminiowe puszki
- Plastikowe butelki
- Opakowania wielomateriałowe
- Papier i makulatura
- Kartony tekturowe
- Książki, zeszyty
- Szkło białe i kolorowe
- Szklane butelki po napojach
- Szklane opakowania po kosmetykach
Jakie odpady komunalne muszą zostać poddane utylizacji:
- Odpady biologiczne
- Trawa, liście, kwiaty
- Drzewa, krzewy
- Resztki kuchenne
- Odpady komunalne
- Zatłuszczony papier
- Zabrudzone artykuły higieniczne
- Odpady weterynaryjne
Wywóz odpadów budowlanych
Odpady budowlane powstają podczas remontu lub budowy nowych konstrukcji. Część z nich również można poddać recyklingowi, jednak odpadów budowlanych nie można wrzucać do domowych odpadów komunalnych. Można pozbyć się ich na dwa sposoby. Jeżeli dysponujemy własnym środkiem transportu, możemy posegregować odpady i wywieźć je do lokalnego Puntu Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych (PSZOK). Jeżeli śmieci zostały wytworzone w gospodarstwie domowym i nie pochodzą z działalności gospodarczej, zostaną one od nas odebrane za darmo. Jeżeli prowadzimy firmę budowlaną lub nie jesteśmy w stanie posegregować śmieci, możemy zamówić kontener na gruz w profesjonalnej firmie świadczącej usługi odbioru odpadów remontowych. W sortowniach są one dzielone wedle przydatności do recyklingu w następujący sposób:
Jakie odpady budowlane poddajemy recyklingowi:
- Gruz sortowany
- Ceramika
- Beton
- Piasek i ziemia
- Odpady selektywne
- Metale
- Plastiki
- Szkło
- Drewno
- Papier
Jakie odpady budowlane muszą zostać poddane utylizacji:
- Odpady niebezpieczne
- Zużyte baterie i akumulatory
- Puszki po farbach i lakierach
- Eternit (azbest)
- Śmieci zmieszane
- Nida-gips
- Silikat
- Suporeks
Ochrona środowiska
Zarówno utylizacja odpadów, jak i recykling surowców wtórnych zaczyna się w naszych głowach. To, jakie decyzje podejmiemy, ma istotny wpływ na otaczające nas środowisko naturalne. Każdy z nas powinien zadbać o swoje najbliższe otoczenie, przede wszystkim nie pogarszając jego stanu. Zastanówmy się dwa razy, zanim wyrzucimy w krzaki niedopałek papierosa, podnieśmy papierek po batoniku, które wyrzuciło nasze dziecko. Przyłóżmy się i przykładajmy większą wagę do pojęcia, jakim jest segregacja odpadów, wrzucajmy odpady do właściwych pojemników, zgniatajmy puszki i butelki. Zakręcajmy wodę w kapiących kranach, gaśmy światło, kiedy nie jest ono potrzebne i nie marnujmy żywności. To od nas zależy, jak będzie wyglądał świat, w którym przyjdzie żyć naszemu potomstwu.