Czym grozi nielegalny wywóz śmieci?
Nielegalny wywóz śmieci przez mieszkańców wielkopolskich gmin, to bolączka większości lokalnych samorządów. Niestety, według kodeksu wykroczeń kary za wyrzucanie śmieci poza miejscami umożliwiającymi legalne składowanie odpadów ograniczają się do wystawienia przez odpowiednie służby mandatu bądź podlegają karze grzywny. Rzadko zdarza się wszczęcie przez prokuraturę postępowania z kodeksu karnego, mimo iż jest taka możliwość, szczególnie w przypadkach zanieczyszczenia środowiska w znacznych rozmiarach. Skutkiem takiego zaniechania jest coraz częstszy wywóz odpadów komunalnych nielegalnie, w następstwie czego w naszych lasach dzikie wysypiska wyrastają jak grzyby po deszczu.
Spis treści:
- Kodeks wykroczeń, a kodeks karny
- Prognozowane zmiany w kodeksie wykroczeń
- Dzikie wysypiska w Poznaniu
- Jak zgłosić nielegalny wywóz odpadów?
- Jak zatem legalnie wywozić odpady?
- Stacjonarne Punkty Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych
Kodeks wykroczeń, a kodeks karny
Na wstępie warto zacytować konkretne artykuły, pod które podpadają nieuczciwe osoby nielegalnie wywożące śmieci. Jak się okazuje, rozbieżność w wachlarzu kar jest dość spora, bowiem Straż Miejska może poprzestać nawet na pouczeniu. Wyższą karą, bo mandatem, karane są osoby, które dopuszczą się bardziej rażących wykroczeń. Taryfikator daje służbom możliwość ukarania delikwenta w widełkach do 500zł, najczęściej jednak stosowane są kwoty rzędu 50-100zł za wyrzucenie niedopałka papierosa, butelki po napoju czy papierka po batoniku. Te wyższe stawki; 200-500zł mają zastosowanie w przypadku, kiedy np. zostaniemy przyłapani na podrzucaniu odpadów do osiedlowych śmietników albo kiedy nie posprzątamy po sobie nad jeziorem, pozostawiając worki odpadów. Problem pojawia się w momencie, kiedy dokonamy jeszcze bardziej rażącego wykroczenia, jak np. wyrzucenie kilku worków śmieci do lasu, nielegalnie będziemy składować odpady na działce bądź gdy zamiast zamówić usługę wywozu gruzu w kontenerze, podrzucimy gdzieś kilka metrów sześciennych śmieci budowlanych. W takich wypadkach najwyższa kara to wciąż grzywna w wysokości 500zł, więc niestety – za mało. Rozwiązaniem mogłoby być skorzystanie z kodeksu karnego, jednak jest to możliwe jedynie wtedy, kiedy zanieczyszczenie lub zaśmiecanie miejsc publicznych zostanie uznane za „szkodę w znacznych rozmiarach”.
Niestety, w rzeczywistości okazuje się, że większość tego typu czynów, karana jest z kodeksu wykroczeń, a nie z kodeksu karnego. Te większe kary z kodeksu karnego stosowane są wyłącznie w rażących przypadkach rzeczywistego zagrożenia czyjegoś zdrowia lub życia (np. zanieczyszczanie źródeł wody pitnej chemikaliami albo prowadzenie nielegalnych wysypisk i osiąganie z tego tytułu korzyści majątkowych). Ciężko oczekiwać, by taki nieuczciwy „śmieciarz” trafił do więzienia za podrzucenie kilku worków z odpadami do lasu. Większość tego typu przestępców to nieuczciwi przedsiębiorcy, chcący zaoszczędzić na wywozie odpadów. Co gorsza, statystyki pokazują, że wykrywalność tego rodzaju przestępstw również nie jest wysoce skuteczna. Na przykład w 2020 roku na 169 wszczętych postępowań, tylko 10 z nich skończyło się wyrokiem.
Postępowania wszczęte i przestępstwa stwierdzone z art. 182 KK za lata 1999-2020:
| Rok | Liczba postępowań wszczętych | Liczba przestępstw stwierdzonych | Przestępstwa wykryte | Wskaźnik wykrycia (w %) |
|---|---|---|---|---|
| 2020 | 169 | 35 | 10 | 28,60 |
| 2019 | 134 | 29 | 14 | 48,30 |
| 2018 | 129 | 31 | 15 | 48,40 |
| 2017 | 111 | 22 | 7 | 31,80 |
| 2016 | 109 | 19 | 9 | 47,40 |
| 2015 | 100 | 16 | 6 | 37,50 |
| 2014 | 91 | 14 | 2 | 14,30 |
| 2013 | 99 | 24 | 7 | 29,20 |
| 2012 | 95 | 8 | 4 | 50,00 |
| 2011 | 60 | 6 | 0 | 0,00 |
| 2010 | 68 | 12 | 5 | 41,70 |
| 2009 | 88 | 14 | 5 | 35,70 |
| 2008 | 107 | 16 | 5 | 31,30 |
| 2007 | 98 | 16 | 3 | 18,80 |
| 2006 | 106 | 21 | 7 | 33,30 |
| 2005 | 105 | 13 | 5 | 38,50 |
| 2004 | 108 | 40 | 32 | 78,00 |
| 2003 | 94 | 32 | 17 | 53,10 |
| 2002 | 91 | 24 | 12 | 48,00 |
| 2001 | 119 | 35 | 14 | 40,00 |
| 2000 | 110 | 39 | 21 | 53,80 |
| 1999 | 92 | 27 | 16 | 57,10 |
Prognozowane zmiany w kodeksie wykroczeń
Obiecująco wygląda nowelizacja ustawy, która zapowiada podwyższenie kary grzywny niemal dziesięciokrotnie, bo najnowsze widełki mają być od 300zł do aż 5000zł mandatu. Autorzy projektu uzasadnili zmianę wyrażając nadzieję, iż zmniejszeniu ulegnie liczba zaśmieconych miejsc publicznych. W skrócie oznacza to, iż służby będą miały znacznie większe możliwości różnicowania mandatów. Osoba wyrzucająca śmieci na ulicę jak np. niedopałki papierosów, butelki po napojach czy papierki po batonikach zapłaci niższą karę np. w okolicach 300zł-500zł niż osoba, która wyrzuca do lasu odpady budowalne, zamiast skorzystać z usługi wywozu gruzu w specjalnie do tego przeznaczonych pojemnikach, ponieważ takie postępowanie jest dużo bardziej szkodliwe dla środowiska. W przeszłości zdarzały się sytuacje, w których osoby prywatne i firmy decydowały się na nielegalny wywóz odpadów na dzikie wysypisko, ponieważ wyrzucanie śmieci legalnie było droższe niż zapłacenie mandatu! Za kontener na gruz o pojemności 8m3 w Poznaniu trzeba zapłacić średnio 850zł, a więc o 350zł więcej niż maksymalna kara za nielegalny wywóz odpadów na tą chwilę! Nieuczciwych „śmieciarzy” wciąż straszy co prawda kodeks karny, jednak wywiezienie do lasu kilku metrów sześciennych odpadów poremontowych ciężko nazwać „zanieczyszczeniem środowiska w znacznych rozmiarach”, przez co zastosowanie w takich przypadkach miały przepisy kodeksu wykroczeń. Teraz może się to zmienić, bo kara za tym podobny czyn może wynosić nawet 5000zł, więc nielegalne składowanie odpadów przestanie być opłacalne.
Dzikie wysypiska w Poznaniu
Studenci z Uniwersytetu Adama Mickiewicza stworzyli interaktywną mapę, na której każdy mieszkaniec Poznania może umieścić lokalizację dzikiego wysypiska. W dodatku po zaznaczeniu konkretnego miejsca pojawiają się dwa dodatkowe pytania. Pierwsze dotyczy częstotliwości pojawiania się odpadów w danej lokalizacji, a drugie – typu wyrzucanych śmieci. Jeśli ktoś nie będzie znał odpowiedzi, na któreś z tych pytań, będzie mógł je pominąć. Na mapie można zaznaczać wiele punktów. Takie geoankiety pomagają służbom w walce z nielegalną utylizacją odpadów, z szczególności z nieuczciwym wywozem gruzu i odpadów komunalnych.
Jak zgłosić nielegalny wywóz odpadów?
Jeżeli zauważysz ciężarówki jeżdżące po lasach, jeżeli wiesz gdzie znajdują się miejsca gromadzenia odpadów, jeżeli podejrzewasz jakieś osoby o nielegalne wywożenie śmieci, powinieneś to zgłosić! Na stronie internetowej GIOŚ został stworzony specjalny interaktywny formularz, który w sposób łatwy i sprawny umożliwia zgłoszenie nielegalnego składowiska odpadów. „Wystarczy wskazać lokalizację danego miejsca i dodać krótki opis danego zgłoszenie (ewentualnie zamieszczając do niego zdjęcie). Zgłoszenia można dokonać również w sposób anonimowy” – zaznaczył Pan Marek Chibowski, p.o. Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. Wszystkie zgłoszenia dokonane elektronicznie powinny trafić bezpośrednio do Departamentu Zwalczania Przestępczości Środowiskowej, gdzie po ich dokładnej analizie podejmuje się decyzję o dalszych krokach prawnych.
Jak zatem legalnie wywozić odpady?
Odpady komunalne gromadzone są w odpowiednich pojemnikach oznaczonych kolorami dla poszczególnych grup odpadów, takich jak makulatura, szkło i plastik. W kolejnym etapie śmieci są dodatkowo rozdzielanie ręcznie lub mechanicznie w sortowniach i trafiają do różnych punktów, które mogą zająć się ich ponownym recyklingiem. Trochę inaczej legalna utylizacja odpadów wygląda w przypadku pozostałości budowlanych. Jeśli śmieci nie ma dużo, a pragnąca się ich pozbyć osoba dysponuje odpowiednim pojazdem, możemy złożyć odpady poremontowe w lokalnym PSZOK-u (Punkcie Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych) lub samodzielnie zawieźć je na składowisko. Nieco inaczej sprawa wygląda, kiedy tych odpadów jest więcej, na przykład kilka metrów sześciennych. Wtedy należy skorzystać z usług jednej z firm, specjalizujących się w utylizacji odpadów budowlanych. Taka firma podstawi nam kontener na gruz pod wskazany adres i samodzielnie zajmie się jego legalnym recyklingiem poprzez posortowanie, oczyszczenie i skruszenie odpadów gruzowych, dzięki czemu możliwe będzie ich ponowne wykorzystanie jako kruszywa budowlanego do budowy dróg, autostrad, do zasypywania fundamentów i innych robot remontowo-budowlanych.
Stacjonarne Punkty Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych
Dla zainteresowanych wskazujemy miejsca, w których można za darmo oddać odpady pochodzące z gospodarstw domowych (to ważne, firmy niestety muszą zapłacić za utylizację w firmach zajmujących się tego rodzaju usługami). Można pozbyć się tutaj zarówno przeterminowanych leków, odpadów wielkogabarytowych, odpadów zielonych, odpadów budowlanych, poremontowych i rozbiórkowych, zużytych opon, elektrośmieci oraz baterii lub akumulatorów.
- PSZOK przy ul. Wrzesińskiej 12 w Poznaniu;
- PSZOK przy ul. 28 Czerwca 1956 r. nr 284 w Poznaniu;
- PSZOK przy ul. Meteorytowej 1 w Suchym Lesie;
- PSZOK przy ul. Poligonowej 1 w Bolechowie;
- PSZOK przy ul. Lipowej 19 w Obornikach;
- PSZOK przy ul. Przemysłowej 10 w Buku